Zoveel Nederlandse codes zijn niet nodig

Weet u hoeveel governance codes er momenteel in Nederland zijn? Wij hebben er inmiddels 30 geteld en durven niet te beweren dat wij volledig zijn. In tabel 1 geven wij een samenvatting.

U leest het goed: 4 codes voor ‘commerciële’ ondernemingen, 4 voor de financiële sector en 22 voor de non-profit sector en openbaar bestuur….. Tamelijk bijzonder, als u zich realiseert dat er in de meeste andere landen (ook in de EU) überhaupt bijna geen non-profit codes bestaan. Zij beperken zich meestal tot een code voor het bedrijfsleven en soms nog een voor familiebedrijven (bijvoorbeeld in België).

Profit codes versus non-profit codes: 2 grote verschillen

Zijn al die codes echt nodig? Als je de pers leest wel. Het eensluidende criterium is steeds (in variërende bewoordingen) dat de eigen sector zo ‘uniek’ is dat het niet mogelijk is om een meer overkoepelende governancecode op te stellen. Wij zijn het daar niet mee eens.

Van enige afstand bezien verschillen de non-profit codes vooral op 2 essentiële onderdelen van de Nederlandse Corporate Governancecode (hierna: “Code Van Maanen”). Ten eerste worden er veel uitgebreidere voorschriften gegeven over de vaststelling van het bestaansrecht en de identiteit van de organisatie: visie, missie, maatschappelijke doelstelling moeten goed worden doordacht en onderbouwd. Waarom wil deze organisatie bestaan? Wat beoogt zij ten principale?

Het tweede grote verschil met de Code Van Maanen is dat er in diverse non-profit codes uitvoerige voorschriften zijn opgenomen voor de dialoog met de stakeholders. Over elke afzonderlijke stap in het strategieproces -van formulering missie & visie tot bijstelling strategisch plan o.g.v. input van stakeholders tot verantwoording over executie- moet de directie in dialoog gaan met de stakeholders en zo nodig haar plannen aanpassen. Dat vergt bovendien dat de organisatie nauwgezet vaststelt wie haar stakeholders eigenlijk zijn en bepaalt wie daarvan de belangrijkste zijn. Geen sinecure, als je bedenkt dat wij voor een gemiddeld topziekenhuis als snel zo’n 70 typen stakeholders hebben identificeren!

Ook de rol van de RvT is duidelijk omschreven: de RvT dient er nauw op toe te zien dat de directie het bovenstaande proces zorgvuldig uitvoert en adequate verantwoording aflegt. Dit vergt van de RvT ook een regelmatige rechtstreekse dialoog met belangrijke stakeholders.

De Code Van Maanen stelt slechts dat de directie rekening moet houden met de ‘belangen van aandeelhouders en andere stakeholders’, zonder nadere concrete voorschriften te geven zoals in de non-profit codes wordt gedaan.

Rechtvaardigen die verschillen zoveel separate codes?

Ja, patiënten, huurders en leerlingen verschillen nogal van elkaar. Maar…. het blijven stakeholders en de dialoog met die stakeholders moet volgens de diverse non-profit codes (met enige nuance) op dezelfde wijze plaatsvinden. Ook is zijn missie, visie en maatschappelijke doelen vereist binnen de zorg, onderwijs en de woningsector. Tenslotte is het toezicht van de RvT hierop bijna gelijkluidend.

Er zijn voorts nog wat kleinere verschillen in de non-profit codes ten aanzien van beloning, jaarrekening, samenstelling en taak RvC en directie en cultuur. Dat komt overigens deels doordat er op deze terreinen nieuwe ontwikkelingen zijn en de codes afwijkende publicatiedata kennen.

Alles overziend is een vérgaande uniformering en standaardisatie mogelijk. Dat zou ook een goed stap zijn voor de gehele non-profit sector. Met een gezamenlijke code zal ongetwijfeld de lobbykracht toenemen en kan wellicht meer tegenwicht worden geboden tegen regelgeving uit ‘Den Haag’.

Pak uw eigen ‘non-profit code’ erbij en ga na of uw organisatie -inclusief RvT!- écht, naar de spirit, voldoet aan de voorschriften m.b.t. de dialoog met stakeholders. Naar onze ervaring blijkt dit bij nogal wat organisaties tegen te vallen of ‘dun’ te worden ingevuld.

Bent u geïnteresseerd om u verder te verdiepen in governance vraagstukken? HIER kunt u zich oriënteren op de Masterclasses die wij aanbieden.